პუჯას ცერემონია ვარანასიში

ვარანასიზე ერთხელ უკვე მოგიყევით, მის ისტორიასა და რელიგიურ–კულტურულ მნიშვნელობაზე ამ ერთერთი უდიდესი ქვეყნის მოსახლეობისთვის. ამჯერად კი ორიოდე სიტყვით და შესაბამისი სურათებით აგიღწერთ იმ რელიგიური ცერემონიას, რომელიც ამ ქალაქში ყოველ საღამოს სრულდება განსაკუთრებული სიდიადის გარემოში. რიტუალის სახელწოდებაა პუჯა (სანსკრიტზე पूजा – „თაყვანისცემა“ ან „ლოცვა“). ეს არის რელიგიური რიტუალი ინდუიზმში, რომელიც ღმერთის ან ღმერთებისადმი ლოცვისა და თაყვანისცემის გამოსახატად სრულდება.

რელიგიური ინდუისტების უმრავლესობა დღეში ერთხელ ან ორჯერ ლოცულობს. მაგრამ პუჯა ისეთი ლოცვაა, რომცელსაც განსაკუთრებული შემთხვევების დროსაც ასრულებენ. რიტუალის შესრულება შეიძლება მხოლოდ მას შემდეგ, რაც ადამიანი, რომელიც ცერემონიის შესრულებას აპირებს, მიიღებს შხაპს, აბაზანას, ასევე სასურველია, რომ რიტუალი უზმოზე სრულდებოდეს. პუჯა სრულდება ასებე განსაკუთრებულ რელიგიური დღესასწაულებზე, როგორებიცაა დურგა–პუჯა, პონგალი, ლაკშმი–პუჯა და სხვა.

პუჯა ასევე არის ქალის ძალიან პოპულარული სახელი მთელს ინდოეთში.

რაც შეეხება პუჯას რიტუალს ვარანასიში, აქ ყოველ საღამოს ინდუისტი სასულიერო პირები ახდნენ მსხვერპლთშეწირვას, რომელიც ვედური კულტურის მიხედვით ღვთიური სულის გამომსახველი კერპისთვის ყვავილების, საკმევლისა და საკვების შეწირვაში გამოხატება. ამ დროისთვის მდინარე განგის ნაპირას ასეულობით ადამიანი მიდის, რომ ამ ღვთისმსახურების მოწმე გახდეს და მონაწილეობაც მიიღოს მასში.

1. 23 წლის სასულიერო პირი დადომარ შარმა საღამოს რიტუალისთვის ემზადება. სანდალის პასტისგან დამზადებულ ტილაკას რიტუალის მონაწილეები შუბლზე ხაზის ან წითელი ნიშნი სახით ისვამენ. ეს ელემენტი ყოვლისშემძლისადმი მორჩილების გამოხატვის ნიშანია. 2. ახალგაზრდა სასულიერო პირები დასასვამედ გატაში საღამოს ცერემონიისთვის ემზადებიან, რომელიც განგის სანაპიროზე ჩატარდება. ეს ახალგარზდდები ერთად ცხოვრობენ და ერთმანეთზე ზრუნავენ მთელი იმ დროის განმავლობაში, ვიდრე თავიანთი სახლებიდან მოშორებით იმყოფებიან.

3. 24 წლის ვიკაშ ვასტოდა (ფოტოზე მარჯვნივ) ვარანასიში 1 წლის წინ ჩავიდა. როდესაც მას თავის ოჯახზე ეკითხებიან, ამბობს, რომ ოჯახი ისე საშინლად ენატრება, რომ სიტყვებით გამოთქმაც კი უჭირს. შვიდივე ახალგაზრდა ვარანასიში სხვადასხვა ქალაქებიდან ჩავიდნენ ტაძარში სასულიერო განათლების მისაღებად.

4. 18 წლის გოკულ შარმა აივნიდან უყურებს დასასვამედ გატას, სადაც ასობით ადამიანი იკრიბება პუჯას ცერემონიაზე, რომელიც კვირაში 7 დღეს ტარდება.

5. სასულიერო პირები თავიანთ წინამძღოლთან ერთად (მარჯვნივ სურათზე) ცერემონიის დაწყებას ელოდებიან განგის სანაპიროზე.

6. სასულიერო პირები დასასვამედ გატაში. მათ პუჯარებსაც ეძახიან. ისინი ხმამაღლა კითხულობენ ლოცვებს და რიტუალის დროს მედიტაციით არიან დაკავებულნი ცერემონიის განმავლობაში. როგორც წესი, პუჯარებმა ზეპირად უნდა იცოდნენ ლოცვები და მანტრები სანსკრიტზე, ხოლო ზოგჯერ სხვა ენებზეც და უნდა შეეძლოთ რთული რელიგიური რიტუალების შესრულება ცერემონიის მსვლელობისას. პუჯარები თავიანთი რელიგიური განათლებულობით გამოირჩევიან.

7. შარმა (მარჯვნივ) და ვასტოდა რიტუალისთვის საჭირო ნივთებს ამზადებენ. სურნელოვანი ჩხირები, ყვავილები და ანთებული ზეთის სანთლები თმერთ შივასთვის და მდინარე განგისთვის მსხვერპლთშესაწირად გამოიყენება. ჩვეულებრივ, პუჯარები ბრაჰმანთა ვარნას (კასტის გაფართოებული სახე) ეკუთვნიან, ხოლო ინდუიზმის იმ მიმდინარეობებში, რომლებიც კასტური სისტემის მემკვიდრეობიტობას არ აღიარებენ – ბრაჰმანული ინიციაცია გააცნიათ.

8. ასეულობით მორწმუნე და ტურისტი დასასვამედ გატაში პუჯას რიტუალისთვის შეიკრიბა.

9. ყვავილებისა და ტკბილეულობის გამყიდველი ქალი ადამიანების რიგებში დადის. ამ ყვავილებს და ტკბილეულს მდინარე განგისთვის ინდივიდუალური შეწირვისთვის ყიდულობენ. პუჯა შეიძლება შესრულდეს როგორც ინდივიდუალურად, ასევე ჯგუფურად. ზოგჯერ პუჯას რომელიმე ადამიანისთვის ასრულებენ, რომელთა გამოც პუჯარები ან ნათესავები ღმერთს შენდობას თხოვენ.

10. ვასტადა რიტუალს ასრულებს მორწმუნეთა წინაშე ანთებული ლამპით ხელში აარტის დროს. ეს რიტუალის ბოლო სტადიაა – ცეცხლით განწმენდა – სარიტუალო ცეცხლში იყრება ღმერთების შესაწირი და კითხულობენ მანტრებს.

გაუდია–ვაიშნავიზმი (კრიშნაიზმი)

ვაგრძელებ ინდოეთის რელიგიური მიმდინარეობების მიმოხილვას და ამჯერად მოკლედ მოგითხრობთ ე.წ. „კრიშნაიტების“ სარწმუნოებაზე, რომელმაც მე–20 საუკუნის მეორე ნახევარში ინდოეთის ფარგლებს გარეთ, მათ შორის ევროპასა და ამერიკაშიც დაიწყო გავრცელება და რომელიც გაუდია–ვაიშნავიზმის სახელითაა ცნობილი.

გაუდია–ვაიშნავიზმი (ბენგალური ვაიშნავიზმი, ჩაიტანია–ვაიშნავიზმი ან კრიშნაიზმი) – რელიგიური მიმდინარეობაა ინდუიზმის შიგნით და ვაიშნავიზმის მიმდინარეობას ან განტოტებას წარმოადგენს. გაუდია–ვაიშნავიზმის მიმდევრებს ვაიშნავებს ან კრიშნაიტებს ეძახიან. სიტყვა „გაუდია“აღმოსავლეთ ინდოეთში მდებარე პროვინცია „გაუდადეშას“ სახელიდან წარმოსდგება. ეს პროვინცია თანამედროვე დასავლეთ ბენგალიის და ბანგლადეშის ნაწილზე იყო განლაგებული. სწორედ აქ ჩაისახა თავდაპირველად გაუდია–ვაიშნავიზმი და აქედან დაიწყო გავრცელება. „ვაიშნავიზმი“ ღმერთ „ვიშნუს თაყვანისმეცამს“ ნიშნავს.

გაუდია–ვაიშნავიზმი ერთ–ერთი მონოთეისტური მიმდინარეობაა ინდუიზმში. მისი ფილოსოფია პირველ რიგში „ბჰაგავატ–გიტას“ და „ბჰაგავატ–პურანას“ სწავლებაზეა აგებული, ასევე ისეთი ვედური წიგნების სწავლებაზე, როგორებიცაა უპანიშადები. გაუდია–ვაიშნავიზმის რელიგიური პრაქტიკა ეფუძნება ქალღმერთ რადჰასა და ღმერთ კრიშნას ქალური და მამაკაცური საწყისების თაყვანისცემას. გაუდია–ვაიშნავიზმის ღვთისმეტყველებაში რადჰა–კრიშნა წარმოსდგება როგორც ღმერთის ყოველგვარი გამოვლინების მთავარი წყარო, რომლებიც მათ სხვადასხვა ავატარებად განიხილება. თაყვანისცემის პროცესს ბჰაქტი–იოგა ჰქვია. კრიშნაიტებისთვის ბჰაქტი–იოგას უმნიშვნელოვანეს მეთოდად ითვლება რადჰასა და კრიშნას სახელების გალობა, განსაკუთრებით კი მანტრა „ჰარე–კრიშნას“ სახით. ამ სასულიერო პრაქტიკას კირტანა ან სანკირტანა ჰქვია.

გაუდია–ვაიშნავიზმის ფუძემდებლად ინდუისტური რელიგიური მქადაგებელი და რეფორმატორი ჩაიტანია მაჰაპრაბჰუ ითვლება (1486–1534), რომელსაც კრიშნაიტები რადჰასა და კრიშნას განსაკუთრებულ ერთსახიერებად მიიჩნევენ და რომლის მოვლენაც ამქვეყნად ნაწინასწარმეტყველები იყო ვედებსა და პურანებში.

1960–იანი წლებიდან გაუდია–ვაიშნავიზმმა მთელს მსოფლიოში დაიწყო გავრცელება ბჰაქტივედანტა სვამი პრაბჰუპადის ქადაგებების და მის მიერ დაფუძნებული კრიშნას ცნობიერების საერთაშორისო საზოგადოების წყალობით. კრიშნაიზმის გავრცელებას ასევე ხელს უწყობდნენ ორი სხვა კრიშნაიტი გურუ და მათი ორგანიზაციები, რომლებიც ინდოეთის ფარგლებს მიღმა მოღვაწეობდნენ.

ვაიშნავიზმი ერთ–ერთია ინდუიზმის ორი მთავარი მიმართულებიან შივაიზმთან ერთად. ეს ორივე ტრადიცია ერთი და იგივე ფესვიდან წარმოსდგება, თუმცა თითოეულ მათგანს საკუთარი შეხედულება აქვს უფალზე, და განსაკუთრებით, თაყვანისცემის ობიექტზე. ვაიშნავიზმის ძირითადი განმასხვავებელი ნიშანია ვიშნუს თაყვანისცემა უმთავრესი ღმერთის სახით.

გაუდია ვაიშნავიზმი, ანუ ბენგალური ვაიშნავიზმი – ეს რელიგიური ტრადიციაა და იმავე დროს რელიგიურ–ფილოსოფიურო სკოლაცაა, რომელიც ვაიშნავიზმის განშტოებას წარმოაგდენს. მისი მიმდევრები, სხვა მონათესავე მიმდინარეობებისგან განსხვავებით, ღვთის უზენაეს გამოვლინებად თვლიან კრიშნას და არა ვიშნუს, ხოლო ვიშნუ კრიშნას ერთერთ გარდასახვად მიიჩნევენ. ამის გამო გაუდია–ვაიშნავებს კრიშნაიტებსაც ეძახიან.

ვაიშნავიზმის ყველა სხვა მიმართულებას შორის გაუდია–ვაიშნავიზმი (კრიშნაიზმი) ყველაზე მოქნილი აღმოჩნდა ინდოეთის ფარგლებს მიღმა მისი გავრცელების თვალსაზრისით. დასავლეთის ქვეყნებში კრიშნაიზმმა გავრცელება 1930–იანი წლებიდან დაიწყო, მაგრამ უკვე მყარად ფეხის მოკიდება მხოლოდ 1960–იანი წლებიდან შეძლო ევროპასა და ამერიკაში. 1965 წელს ნიუ–იორკში დაფუძნებულ იქნა კრიშნას ცნობიერების საერთაშორისო საზოგადოება. ეს რელიგიური მოძრაობა დღესისათვის მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაში არსებობს, მათ შორის საქართველოშიც. თბილისში მათ თავიანთი სამლოცველოც აქვთ. 1990–იან წლებში, განსაკუთრებით მეორე ნახევარში და 2000–იანი წლების დასაწყისში ვრცელდებოდა ცნობები, რომ გარკვეული ძალები რელიგიური მოსაზრებებიდან გამომდინარე მათ შევიწროვებას ცდილობდნენ და ლიტერატურასაც უნადგურებდნენ, რათა ამ მიმდინარეობამ საქართველოში ფეხის მოკიდება ვერ შეძლოს, თუმცა ბოლო წლების განმავლობაში მსგავსი ცნობები აღარ გავრცელებულა. შესაძლოა ამისი მიზეზი ისიც იყოს, რომ ამ რელიგიურ მიმდინარეობას არც ისე ბევრი მიმდევარი ჰყავდეს და მათაც საზოგადოების მხრიდან ზეწოლის და შევიწროების შიშით საკუთარი არსებობის აფიშირება არ სურდეთ...

კრიშნაიტები მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნებში:

სხვა სტატიები ამ თემაზე:
* სიქჰიზმი

* ინდუიზმი