ბოლივუდი, მოლივუდი, ტოლივუდი, კოლივუდი და ა.შ.

რამ გამოიწვია ინდოეთის მიმართ ჩემი ინტერესი და როგორ ღვივდებოდა ჩემი დამოკიდებულება ამ ქვეყნისადმი, ამაზე ერთერთ პირველ პოსტში დავწერე, როცა ეს ბლოგი გავხსენი და მეც ისევე, როგორც ამ ბლოგის ერთგული მკითხველების და საერთოდ ინდოეთზე შეყვარებული ადამიანების უმრავლესობა სხვადასხვა სახის ინფორმაციას ინდოეთის შესახებ რა თქმა უნდა პირველად ამ ქვეყანაში წარმოებული ფილმებიდან ვიგებდი. ჩემს ბავშვობაში არც ინტერნეტი იყო (ასაკს მაინც და მაინც ნუ მკითხავთ) და ტელევიზორშიც იშვიათად იყო ხარისხიანი დოკუმენტური ფილმები (ისეთები, როგორც National Geographic-ზე და სხვა მსგავს არხებზეა), რომ რაიმე სრულყოფილი ინფორმაცია მიმეღო. რჩებოდა ისევ და ისევ ინდური ფილმები, ძირითადად რეჟისორის რანგში რაჯ კაპურის მიერ გადაღებული, და ძალაუნებურად ვფიქრობდი, რომ კი ეს ლამაზი და მუსიკით და ცეკვით გაჯერებული ზღაპრები კარგია, მაგრამ რეალობა ალბათ ბევრად განსხვავებულია თქო. ამ 2 წლის წინანდელი მოგზაურობისას დავრწმუნდი, რომ ვცდებოდი, და ჩემდა გასაკვირად ეს ფილმები, საკმაოდ დიდ ინფორმაციას ატარებენ, რომ ქვეყანას შორიდან მაინც გაეცნო.

მაგრამ ამჯერად ცოტა განსხვავებული კუთხით მინდა შევხედო ინდურ კინოწარმოებას და შევეცადო ცოტა, სულ ცოტა მის სიღრმეებში ჩავწვდე, უბრალოდ შევიარო ამ სიღრმეებში, რადგან მთლიანად ბოლომდე მაინც ვერაფერს გავიგებ ვერასდროს :)

ჰოლივუდი ყველამ ვიცით, მერე მოდის ბოლივუდი, და მეც მთელი ჩემი გულუბრყვილობით მეგონა, რომ მთელი ინდური კინოწარმოება ბოლივუდი იყო. მაგრამ გსმენიათ ვინმეს მოლივუდი? მგონია რომ უმეტესობას არ სმენია. ასო არ შემშლია და ნამდვილად მოლივუდი დავწერე. კარგით, მოლივუდი თუ არა იქნებ ტოლივუდი ან კოლივუდი გსმენიათ? :) მოდით მოვლენებს წინ გავუსწრებ და ცოტა თამამადაც ვიტყვი, რომ 99% დარწმუნებული ვარ არ გსმენიათ. არა და ეს ყველაფერი ნამდვილად არსებობს და არსებობს ინდოეთში. არსებობს ბოლივუდის კინოწარმოება და ფილმები და არსებობს კიდევ ასეთი რამ, რასაც სამხრეთინდური კინო ჰქვია. ესეც ინდური კინოა, მაგრამ განსხვავება ნამდვილად არსებობს დამიჯერეთ. არსებობს კიდევ აღმოსავლეთინდური კინოც, მაგრამ სამხრეთი და აღმოსავლეთი ხშირად ერთ სამხრეთინდური კინოს მცნებაშია გაერთიანებული და მეც შევეცდები ცოტა გასაგებად დავწერო რას ვგულისხმობ ამ ყველაფერში. მაგრამ ცოტა შორიდან დავიწყებ.

2009 წელს მსოფლიოს (!!!) კინოეკრანებზე გამოვიდა „მილიონერი ჯურღმულებიდან“ – პრინციპში, აბსოლუტურად ინდური კინო, ინდოელი მსახიობებით, მუმბაის ჯურღმულებით, თვალწარმტაცი ნამდვილი ტაჯ–მაჰალით, და არა დეკორაციებით, და ეს ფილმი ბრიტანელმა ცნობილმა რეჟისორმა დენი ბოილმა გადაიღო. 8 ოსკარმა, რომლებიც ამ ფილმს ერგო, ყველა და თითოეული დაარწმუნა იმაში, რომ ინდური კინემატოგრაფი თავს უკვე „ვიწროდ“ გრძნობს აზიაში, სადაც ის ბოლო 40 წლის მანძილზე დომინირებს. ინდური კინოს ტექნიკური დონე, რომელიც მუდმივად დაცინვის საბაბი იყო ყველგან და მათ შორის საქართველოშიც, ბოლო წლების განმავლობაში მნიშვნელოვნად გაიზარდა. 2007 წლის ჰიტი „ომ შანტი ომ“ („კავკასიაზე“ ეს ფილმი გადიოდა და რეკლამირდებოდა სახელწოდებით „ჩემი საყვარელი ლედი“ – საიდან მოიტანეს ეს სახელი არ ვიცი, შესაძლოა რუსულიდან გადმოთარგმნეს, და რუსებმა რატომ შეცვალეს მაშინ სახელწოდება, არ ვიცი, ვერაფერს გეტყვით), მოკლედ, ეს ფილმი, რომლის პრაქტიკულად საპრემიერო ჩვენების დროს მომიწია ამ ქვეყანაში მოგზაურობა და თვითონ ფილმის შუაგულ მუმბაიში ნახვა, და ამ ფილმში მთავარ როლს შაჰრუკჰ კჰანი და ულამაზესი დებიუტანტი 18 წლის გოგონა დიპიკა პადუკონე ასრულებდნენ, თავისი სპეცეფექტების დონით არანაირად არ ჩამორჩება ყველაზე ცნობილ ჰოლივუდურ ფილმებსაც კი, ხოლო ბიუჯეტის სიდიდით ნებისმიერ ევროპულ კინოს გაუწევდა კონკურენციას. და ეს ფილმი ბოლივუდური ფილმია.

ახლა კი მთავარი –
მარტო ინდოეთში კინოწარმოების ცხრა (!!!) უმსხვილესი ცენტრია (ბოლივუდი ერთერთი მათგანია მხოლოდ), რომლებიც წელიწადში 1000 (!!! – ჰო, ჩემს ბავშვობაში ცნობილი იყო 600–700 ფილმი წელიწადში და ბოლო 30 წლის მანძილზე ეს რიცხვი 300–ით გაზრდილა) მხატვრულ ფილმს იღებენ. უმსხვილეს კინოსტუდიებს თავისი მეტსახელებიც აქვთ, რომლებიც ჰოლივუდის სახელიდან გამომდინარეობს. მუმბაიში – ბოლივუდია (მუმბაის მანამდე ბომბეი ერქვა და სულ ათიოდე წლის წინ დაუბრუნეს ქალაქს ძველი სახელი), ტირუვანანტაპუირამში, სადაც ფილმებს მალაიალამის ენაზე იღებენ – მოლივუდია, ჰაიდარაბადში (ტელუღუს ენა) – ტოლივუდია, ჩენაიში (ტამილური ენა) – კოლივუდია. კიდევ არის კინოსტუდიები გუჰავატიში (ინდოეთის უკიდურესი აღმოსავლეთი, ასამის შტატი), ბანგალორში (კარნატაკას შტატი, სადაც ფილმებს ადგილობრივ კანნადას ენაზე იღებენ), დელიში, კუტაკში (ორისას შტატი, ფილმებს ორიას ენაზე იღებენ) და კალკუტაში (ბენგალის ენაზე).

ყველაზე მეტ ფილმებს ქვეყნის მთავარ ენაზე – ჰინდიზე იღებენ ბოლივუდის მარკით, მაგრამ ვინ იცის, იქნებ დადგეს დრო რამდენიმე წლის შემდეგ, როცა ინდოეთის სამხრეთში გადაღებულმა გულუბრყვილო ფილმებმაც დაიპყრონ მსოფლიოს ფართო ეკრანები. სამხრეთში განთავსებულია ქვეყანაში მოქმედი კინოთეატრების უმეტესობა, მაყურებელთა დარბაზები სიცარიელეს არ უჩივიან, და შესაძლოა დადგეს დრო, რომ პროდიუსერებსაც გაუჩნდეთ ფული საიმისოდ, რომ ბომბეელი ან დასავლელი მსახიობები მიიწვიონ გადაღებებზე.

ჯერჯერობით სამხრეთინდური კინო ძალიან ტრადიციულ ფორმებს ინარჩუნებს, ის არ აღიარებს ბოლივუდის სპეცეფექტებსა და გლამურულობას. ფილმის მთავარი გმირი – შეყვარებული სუპერმაჩოა, მკაცრი შურისმაძიებელი, რომელიც ცდილობს სამართლიანობა აღადგინოს დამანგრეველი ძალის მუშტების ქნევით და ფეხებში დამიზნებული წიხლების დარტყმით. მისი შეყვარებული – ტრადიციული ინდოელი გოგონაა, რომელიც ლამაზად მღერის და საოცარი პროფესიულობით ასრულებს ხალხურ ცეკვებს. სამხრეთინდური კინოსტუდიების მამაკაცური სილამაზის იდეალი ასე გამოიყურება – ჯანღონიანი, ხუჭუჭა თმიანი, ულვაშებიანი შავტუხა კაცი 170 სმ–ის სიმაღლით, ბევრს იცინის, გადაადგილდება ინდოეთში წარმოებულ მოტოციკლზე, რომელიც იაპონური ლიცენზიითაა დამზადებული (იაპონიაზე გამახსენდა რაჯ კაპურის ეგზომ პოპულარული და საქართველოში ლამის ინდოეთის სიმბოლოდ ქცეული სიმღერა Mera Joota hai Japani). ფილმებში ძალადობის სიმრავლით ტამილური ფილმები ლიდერობენ, მოწინააღმდეგის სახისკენ მოქნეული მუშტის მიერ ტრაექტორიის ხმა მთელი 2,5 საათის განმავლობაში ისმის. სასიკვდილო დარტყმები ძალიან ცოტაა და გმირიც მოწინააღმდეგეებს თავის სიმართლეში ზედმეტი გვამების გარეშეც კარგად არწმუნებს. სიტუაციას ამწვავებს ისიც, რომ ცნობილ ბოროტმოქმედს საპატარძლოს მოკვლა უნდა.

მთლიანობაში სამხრეთი და აღმოსავლეთი ინდოეთის კინოინდუსტრია ჯერჯერობით მხოლოდ საკუთარი და მეზობელი შტატების კინომოთხოვნილებებს აკმაყოფილებს (თითოეულ შტატში 80–100 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს), მაგრამ ისტორიაში არის მაგალითები, როცა იქაური ფილმები სპეციალისტებსაც შეუნიშნავთ. ჯერ კიდევ 1956 წელს ბენგალურმა ფილმმა „გზად საგალობელი“ კანის კინოფესტივალის პრიზი და აშშ–ის მიმომხილველთა ეროვნული საბჭოს პრემია მიიღო, როგორც საუკეთესო უცხოურმა ფილმმა.

ეს რაც მხოლოდ ფილმებს და კინოწარმოებას შეეხება, თან ძალიან მოკლედ. წარმოგიდგენიათ ყველაფერი ამის შემხედვარე თვითონ ქვეყანაში რამდენი უცნაური და ამოუცნობი რამ არის, რასაც უბრალო ევროპელი მოკვდავის ტვინი ვერ ჩაწვდება. ოშო რაჯანიშს დავეთანხმები და მეც ვიტყვი, რომ ინდოეთი გეოგრაფიული ადგილმდებარეობა არ არის, ეს სულიერი მდგომარეობაა, და ჩემგან დავამატებდი, რომ ეს სულიერი მდგომარეობა არც ისე მარტივია, როგორც ერთი შეხედვით შეიძლება ჩანდეს, და ჩვენ შეიძლება მხოლოდ გვქონდეს ან არ გვქონდეს სურვილი მას ჩავწვდეთ. ცინიზმი და დაცინვა... მემგონი ეს ყველა რელიგიაში არასახარბიელო საქციელად ითვლება... გამგები გაიგებს :)